بذر ارس (گیاه اروس)

اروس با نام علمی Juniperus excelsa، درختی همیشه سبز از خانواده سروها (Cupressaceae) است که بومی مناطق کوهستانی مدیترانه ای، خاورمیانه و قفقاز می باشد. این درخت مقاوم به خشکی، در ارتفاعات ۱۰۰۰ تا ۳۰۰۰ متری از سطح دریا رشد می کند و به دلیل چوب مرغوب، اسانس های معطر و میوه های دارویی، از ارزش اقتصادی و اکولوژیکی بالایی برخوردار است. اروس در ایران بیشتر در مناطق کوهستانی زاگرس و البرز یافت می شود و به عنوان گونه ای مهم در تثبیت خاک و جلوگیری از فرسایش شناخته می شود. میوه های این درخت در صنایع دارویی، غذایی و عطرسازی کاربرد گسترده ای دارند.

ویژگی های ظاهری اروس

درخت اروس دارای تاجی هرمی یا گسترده با ارتفاع ۱۰ تا ۲۰ متر است که در شرایط مساعد حتی به ۲۵ متر نیز می رسد. پوست تنه آن به رنگ قهوه ای مایل به خاکستری و به صورت نوارهای عمودی فلس دار است. برگ های سوزنی شکل آن به طول ۵-۱۰ میلی متر، به رنگ سبز مایل به آبی و به صورت فراهم قرار گرفته اند. میوه های اروس به صورت مخروط های گوشتی و کروی به قطر ۶-۱۰ میلی متر هستند که در سال اول سبز و در سال دوم پس از رسیدن به رنگ آبی مایل به بنفش تیره درمی آیند. هر میوه حاوی ۳-۶ دانه کوچک و بالدار است که توسط پرندگان پراکنده می شوند.

کاشت بذر گیاه اروس

کاشت بذر اروس به دلیل دوره خواب طولانی و نیازهای ویژه جوانه زنی، چالش برانگیز اما بسیار ارزشمند است. این روش تکثیر برای حفظ تنوع ژنتیکی و احیای جنگل های اروس ضروری می باشد. موفقیت در کاشت بذر اروس مستلزم شناخت دقیق نیازهای اکولوژیک این گیاه و اجرای صحیح مراحل آماده سازی بذر است.

بذرهای اروس را باید از میوه های کاملاً رسیده و سالم جمع آوری کرد. پس از جدا کردن دانه ها از میوه و شستشوی کامل، تیمار سرمادهی مرطوب به مدت ۳-۴ ماه در دمای ۲-۵ درجه سانتی گراد ضروری است. بهترین زمان کاشت در بهار (فروردین-اردیبهشت) و در بستری از ماسه و خاک برگ با زهکشی عالی می باشد. بذرها را باید در عمق ۱-۲ سانتیمتری کاشت و تا زمان جوانه زنی که ممکن است ۲-۶ ماه طول بکشد، رطوبت خاک را حفظ نمود

مراقبت و نگهداری از اروس

نگهداری از درخت اروس با توجه به رشد کند و نیازهای خاص این گونه، نیازمند برنامه ریزی دقیق و صبر زیاد است. این درخت اگرچه در طبیعت به صورت خودرو و با حداقل نیازها رشد می کند، اما در شرایط کشت شده برای دستیابی به بهترین رشد و کیفیت چوب، نیاز به مراقبت های ویژه دارد.

اروس به آبیاری منظم تنها در سال های اول کشت نیاز دارد و پس از استقرار، مقاوم به خشکی است. هرس این درخت باید محدود به حذف شاخه های خشک و بیمار باشد و بهتر است در پاییز انجام شود. تغذیه با کودهای آلی پوسیده در بهار و محافظت از نهال های جوان در برابر سرماهای شدید زمستانی ضروری است. آفات و بیماری های مهم اروس شامل شته ها، کنه ها و برخی قارچ های چوب خوار هستند که با روش های مکانیکی و بیولوژیک قابل کنترل می باشند.