راهنمای گام به گام پرورش درخت گردو

در حالی که گونه های مختلفی از گردو وجود دارد، از جمله گردوی سیاه و گردوی انگلیسی، دستورالعمل های پایه برای کاشت و نگهداری آن ها تقریباً مشابه است. با این حال، به دلیل وجود صدها رقم مختلف که برای آب وهوای متفاوت و مقاومت در برابر بیماری ها سازگار شده اند، توصیه می شود بذر یا نهال از مناطق نسبتاً نزدیک تهیه شود.

درختان گردو می توانند مغزهای خوش طعم و چوبی بادوام و زیبا تولید کنند، اما باغبانان خانگی باید آگاه باشند که این درختان اغلب موجب از بین رفتن گیاهان اطراف خود می شوند! همچنین به یاد داشته باشید که گردو معمولاً تا حدود ۱۰ سال پس از کاشت شروع به باردهی نمی کند و اوج تولید مغز آن حدود ۳۰ سال پس از کاشت خواهد بود.

خلاصه پرورش درخت گردو

گردوهای افتاده را جمع آوری کنید یا آن ها را خریداری نمایید. پیش از پوست گیری، گردوها را به مدت ۱ تا ۳ روز در آب بخیسانید.

گردوها را همراه با پیت ماس مرطوب داخل یک کیسه پلاستیکی قرار دهید و به مدت ۳ تا ۴ ماه در یخچال نگهداری کنید.

یک هفته پیش از کاشت، بذرهای جوانه زده را خارج کرده و آن ها را مرطوب نگه دارید.

محل کاشت را پاکسازی کنید و گردوهای جوانه زده را در گودال هایی به عمق ۵ تا ۷.۵ سانتی متر قرار دهید.

نهال های تازه کاشته شده را هر هفته آبیاری کنید و با گذشت زمان، فاصله بین آبیاری ها را کاهش دهید.

علف های هرز را پاکسازی کرده و با پوشاندن تنه ها با محافظ پلاستیکی، آفات را کنترل نمایید.

بخش اول: آماده سازی گردو برای کاشت

فرآیند آماده سازی گردو پیش از کاشت، یکی از مهم ترین مراحل در موفقیت کاشت و جوانه زنی این درخت ارزشمند است. گردو در حالت طبیعی به طور خودبه خود پس از گذراندن زمستان و قرارگرفتن در شرایط سرمای طولانی، بیدار و آماده رشد می شود. در کاشت کنترل شده نیز باید همین چرخه طبیعی به درستی بازسازی شود تا بذر بتواند پوسته ی سخت خود را نرم کرده و جوانه بزند. آماده سازی شامل سه بخش اصلی است: جمع آوری و پوست کنی گردوهای رسیده، انجام سرمادهی برای تحریک جوانه زنی، و نگهداری مرطوب بذرهای جوانه زده تا زمان کاشت نهایی. رعایت دمای مناسب، رطوبت کافی و جلوگیری از کپک زدگی در این مرحله، کلیدی ترین عوامل موفقیت در پرورش نهال های سالم و یکنواخت به شمار می روند. شما میتوانید در صورت تمایل انواع بذر گردو را از فروشگاه اینترنتی متابذر تهیه نمایید.

• بذر گردو تویسرکان
• بذر گردو سوزنی
• بذر گردو خوشه ای
• بذر گردو آمریکایی
• بذر درخت گردو چندلر

1- چالش ها و خطرات کاشت گردو

درک کنید که این کار چه میزان تلاش نیاز دارد و چه خطراتی ممکن است برای باغ شما ایجاد کند. آماده سازی بذرهای گردو می تواند ماه ها زمان ببرد و نرخ موفقیت نیز پایین باشد. شما می توانید به جای این روش، یک نهال گردو خریداری کرده و مستقیماً به بخش مربوطه بروید. پیش از شروع هر روشی، آگاه باشید که درختان گردو—به ویژه گونه ی گردوی سیاه—مواد شیمیایی ای را به خاک آزاد می کنند که بسیاری از گیاهان اطراف از جمله درختان کاج، درختان سیب، گوجه فرنگی و دیگر گونه ها را از بین می برد. این ویژگی، همراه با اندازه بسیار بزرگ درخت و گاهی گسترش تهاجمی نهال های تازه گردو، باعث شده این درخت در شهرها و مناطق حومه چندان محبوب نباشد.

2- جمع آوری گردوهای رسیده

گردوهای افتاده را جمع آوری کنید. در پاییز، گردوهایی را که از درخت گردو سقوط کرده اند جمع کنید یا با یک لوله PVC به شاخه های درخت ضربه ملایم بزنید تا گردوهای رسیده بیفتند. حتی زمانی که گردو رسیده و افتاده باشد، معمولاً هنوز در یک پوست ضخیم سبز یا قهوه ای اطراف پوسته سخت قرار دارد.

هشدار: پوست گردو می تواند باعث لکه دار شدن و تحریک پوست و لباس شود. استفاده از دستکش ضدآب توصیه می شود.

3- خرید گردو متناسب با اقلیم

به جای جمع آوری، گردو تهیه کنید. اگر قصد دارید باغ گردو راه اندازی کنید تا محصول یا چوب تولید نمایید، با یک جنگل بان محلی مشورت کنید یا به صورت آنلاین گونه و واریته ای را بیابید که مخصوص اقلیم و هدف شما باشد. بهتر است بذر گردو را از درختانی تهیه کنید که در فاصله حداکثر ۱۶۰ کیلومتر از محل کاشت شما رشد کرده اند، زیرا احتمالاً سازگاری بیشتری دارند.

گردوی سیاه بسیار گران و پرتقاضا برای تولید چوب است، در حالی که گردوی انگلیسی (که به گردوی ایرانی نیز معروف است) معمولاً برای تولید میوه یا چوب کاشته می شود. از هرکدام گونه ها و واریته های متنوعی وجود دارد و همچنین گونه های کمتر شناخته شده دیگر.

گردوهای خریداری شده از فروشگاه مواد غذایی معمولاً رطوبت کافی برای جوانه زنی ندارند، و حتی اگر داشته باشند، احتمالاً توسط درختان دورگه یا گونه هایی تولید شده اند که متناسب با اقلیم شما نیستند، و این باعث کاهش احتمال موفقیت در منطقه تان می شود.

4- جدا کردن پوست سبز گردو

پوست سبز گردو را جدا کنید (اختیاری). گردوها بدون جدا کردن پوست سبز نیز رشد می کنند، اما بسیاری از افراد این پوست را جدا می کنند تا مطمئن شوند گردوی داخل سالم است و کار با آن ها راحت تر شود. برای جدا کردن پوست، گردوها را در یک سطل آب بخیسانید تا زمانی که پوست بیرونی به لمس نرم شود؛ برای سفت ترین گردوها ممکن است تا سه روز زمان لازم باشد. سپس پوست نرم شده را با دست شکافته و جدا کنید.

اگر پوست ها خشک شده باشند، جدا کردن آن ها تقریباً غیرممکن است. می توانید با خودرو از روی آن ها عبور کنید.

برای مقدار زیاد گردو، آن ها را از دستگاه بوجاری ذرت عبور دهید یا حتی به مدت ۳۰ دقیقه در یک مخلوط کن سیمانی به همراه شن و آب بچرخانید.

5- سرمادهی گردو در زمستان

گردوها را در طول زمستان به مدت ۹۰ تا ۱۲۰ روز مرطوب نگه دارید. گردو، مانند بسیاری از بذرهای گیاهی، نیاز دارد پیش از بیدار شدن از خواب زمستانی و بیرون آمدن از پوسته، یک دوره محیط سرد و مرطوب را تجربه کند. این فرآیند بسته به نوع گردو، بین ۳ تا ۴ ماه طول می کشد و در این مدت باید رطوبت آن ها حفظ شود. قراردادن بذرها در چنین شرایطی را «سرمادهی» یا «خواب شکنی» می نامند. برای گردو می توان از یکی از روش های زیر استفاده کرد:

برای مقادیر کم، گردوها را در خزه تورب مرطوب یا شن مرطوب داخل کیسه های پلاستیکی در یخچال، یا در مکانی دیگر با دمای بین ۲ تا ۵ درجه سانتی گراد نگه دارید.

برای مقدار زیاد، گودالی در خاک با زهکشی سریع و عمق ۳۰ تا ۶۰ سانتی متر حفر کنید. این گودال را با لایه گذاری گردوها به صورت یک ردیف و سپس لایه ای به ضخامت ۵ سانتی متر از شن، برگ یا مالچ پر کنید. در نهایت گودال را با توری بپوشانید تا جوندگان به آن دسترسی نداشته باشند.

بخش دوم: کاشت گردوها

پس از آماده سازی بذر و گذر موفق از دوره سرمادهی، مرحله کاشت گردوها آغاز می شود؛ نقطه ای حساس که بنیان رشد سالم و پربازده درخت گردو را شکل می دهد. انتخاب محل مناسب با خاکی عمیق، لومی و دارای زهکشی مطلوب، نخستین گام در این مسیر است. کیفیت خاک، عمق کاشت و رعایت فاصله میان بذرها تأثیری مستقیم بر استقرار ریشه، رشد یکنواخت و مقاومت درخت در برابر خشکی و بیماری ها دارد. در این مرحله، کاشت صحیح ــ چه برای تولید مغز و چه برای تولید چوب ــ مستلزم دقت در عمق، جهت گیری دانه و آماده سازی بستر به گونه ای است که رطوبت کافی حفظ اما از غرقابی جلوگیری شود. اجرای دقیق این اصول، پایه گذار رشد سالم نهال ها و تضمین کننده محصولی پایدار در سال های آینده خواهد بود.

1- نگهداری بذر جوانه زده پیش از کاشت

بذرهایی که جوانه زده اند را یک هفته پیش از کاشت خارج کنید، اما آن ها را مرطوب نگه دارید. پس از آن که زمین یخ زدایی شد و حداقل ۹۰ روز سپری شد، بذرها را از محیط سرد خارج کنید. بذرهای سالم باید جوانه کوچکی داشته باشند. پیش از کاشت، به مدت یک هفته کامل بذرها را مرطوب نگه دارید.

2- انتخاب محل مناسب کاشت گردو

محل مناسبی برای کاشت انتخاب کنید. همه گونه های گردو به خاک باکیفیت نیاز دارند و این مرحله به ویژه زمانی مهم است که قصد احداث باغ گردو دارید. مکانی با خاک لومی و دارای زهکشی مناسب، با عمق حداقل ۰٫۹ متر انتخاب کنید. از شیب های تند، قله ها، خاک سنگلاخی و خاک هایی با مقدار زیاد رس خودداری کنید. در زمین های تپه دار یا کوهستانی، بخش های پایینی شیب های رو به شمال (یا رو به جنوب، اگر در نیمکره جنوبی هستید) قابل قبول هستند.

گردو از نظر اسیدیته خاک نسبتاً سازگار است؛ خاک با pH بین ۶٫۰ تا ۶٫۵ بهترین گزینه است.

3- پاکسازی محل کاشت گردو

محل کاشت را پاکسازی کنید. پیش از کاشت، پوشش گیاهی و گیاهان موجود را از محل بردارید؛ زیرا آن ها با درخت یا درختان گردو برای دریافت مواد غذایی مورد نیاز رقابت خواهند کرد. برای کاشت در ابعاد باغ گردو، شخم زدن زمین به منظور هوادهی به خاک نیز توصیه می شود.

4- کاشت گردو در چاله های کوچک

گردوها را در چاله های کوچک بکارید. چاله های کوچکی به عمق حدود ۵ تا ۷.۵ سانتی متر حفر کنید و گردوها را به صورت افقی در انتهای هر چاله قرار دهید، سپس روی آن ها را با خاک پر کنید. اگر چند درخت می کارید، چاله ها را با فاصله ۳.۷ تا ۵.۲ متر از یکدیگر و به صورت مشبک قرار دهید.

به صورت اختیاری، می توانید دو یا چند گردو را در هر محل با فاصله ۲۰ سانتی متر از هم بکارید. پس از گذشت یک تا دو سال از رشد نهال ها، تنها سالم ترین نهال را در هر محل باقی بگذارید و سایرین را حذف کنید.

برای روش جایگزین به منظور محافظت از گردوها در برابر سنجاب و سایر حیوانات کوچک، بخش نکات را مشاهده کنید.

بخش سوم: کاشت و مراقبت از درختان گردو

مرحله کاشت و مراقبت از درختان گردو، نقطه عطفی در تبدیل نهال های جوان به درختان سالم، بارور و بادوام است. پس از انتخاب نهال های مناسب و آماده سازی زمین، عملیات کاشت باید با دقت بالا و رعایت اصول علمی انجام گیرد تا ریشه ها در شرایطی پایدار و مساعد استقرار یابند. نگهداری درست در سال های اولیه ــ شامل آبیاری منظم، تغذیه متعادل، حفاظت در برابر آفات و حیوانات، هرس هدفمند و کنترل علف های هرز ــ اساس ایجاد ساختار قوی درخت و جلوگیری از بروز خسارات بعدی است. در این مرحله، توجه به جزئیاتی مانند ترکیب مناسب خاک، میزان فشردگی پس از کاشت، زمان بندی آبیاری و کوددهی، و تأمین فضای کافی برای رشد، عامل تعیین کننده ای در دستیابی به درختانی تنومند و پربازده در بلندمدت خواهد بود.

1- انتخاب نهال گردو

انتخاب نهال ها (در صورتی که از گردوها کاشت انجام نشده باشد). قطر نهال را در فاصله ۱ اینچ (۲٫۵ سانتی متر) بالاتر از طوقه ریشه، جایی که ریشه ها به تنه متصل می شوند، اندازه گیری کنید. نهال هایی را انتخاب کنید که قطر این قسمت حداقل ¼ اینچ (۰٫۶۴ سانتی متر) و ترجیحاً بیشتر باشد. این اندازه گیری مهم ترین شاخص برای پیش بینی کیفیت نهال است.

نهال های ریشه لخت که بدون هیچ گونه خاک فروخته می شوند، باید در اوایل بهار، پیش از آغاز رشد جوانه ها، و بلافاصله پس از دریافت، کاشته شوند.

نهال های گلدانی (در ظرف) قابلیت تحمل تاریخ های کاشت دیرتر و خاک های خشک تر را دارند، اما معمولاً بسیار گران تر هستند.

2- کاشت نهال گردو در بهار

نهال ها را در فصل بهار بکارید. خاکی با زهکشی خوب و بافت لومی انتخاب کنید و از دامنه های تند و نقاط مرتفع اجتناب نمایید. نهال ها را در چاله هایی قرار دهید که قطرشان دو برابر گستره ریشه ها باشد و عمقشان به اندازه ای باشد که فقط ریشه ها را بپوشاند. برای بهترین نتیجه، هنگام پر کردن خاکِ اطراف ریشه، از ترکیب یک قسمت کمپوست با سه قسمت خاک معمولی استفاده کنید. خاک را کمی فشرده کرده و به طور کامل آبیاری نمایید.

نهال ها را در فاصله ی ۳٫۷ تا ۵٫۲ متر از یکدیگر بکارید تا بیشترین مقدار گردو برداشت شود. اگر هدف تولید چوب باشد، فاصله ی ۳٫۰ تا ۳٫۷ متر بین نهال ها مناسب تر است.

3- آبیاری نهال و درخت گردو

آبیاری گهگاه انجام دهید. در حداقل دو سال نخست پس از کاشت، چه درخت از بذر رشد کرده باشد و چه از نهال، نیاز به آبیاری تکمیلی دارد، به ویژه در هوای خشک یا گرم. برای درختان تازه کاشته شده، آبیاری هفتگی بهترین گزینه است، اما با رشد درخت می توان دفعات آبیاری را کاهش داد. آبیاری باید عمیق و کامل انجام شود، اما دوباره زمانی آبیاری کنید که خاک تقریباً خشک شده باشد. آبیاری بیش از حد می تواند به گیاه آسیب برساند.

پس از گذشت دو تا سه سال، درختان فقط در گرم ترین زمان سال یا هنگام خشکسالی به آبیاری نیاز دارند، در حدود یک تا سه بار در ماه.

4- حذف علف های هرز و استفاده از مالچ برای نهال گردو

با علف های هرز مقابله کنید. از نهال ها مراقبت کنید و ناحیه اطراف آن ها را از چمن و علف های هرز پاک نگه دارید، زیرا این پوشش ها با رشد نهال های کوچک رقابت می کنند. چمن و علف های هرز را با دست حذف کنید یا از پارچه ی مخصوص مانع علف (weed barrier) استفاده نمایید. برای نهال های بزرگ تر می توان از مالچ به ضخامت حدود ۵ تا ۷ سانتی متر در اطراف ناحیه ریشه استفاده کرد تا از رشد علف های هرز جلوگیری شود.

روی گیاهانی که هنوز از خاک بیرون نیامده اند از مالچ استفاده نکنید، زیرا ممکن است مانع رشد جوانه شود. صبر کنید تا نهال چوبی شده و ریشه هایش شکل گرفته باشد.

5- هرس درخت گردو برای رشد مستقیم تنه

درباره هرس درخت گردو بیاموزید. اگر هدف از پرورش گردو تولید چوب باشد، لازم است هرس را از همان ابتدا انجام دهید تا تنه ای صاف و مستقیم شکل بگیرد. تنها یک شاخه ی اصلی («رهبر») را در بالای درخت باقی بگذارید و طی یکی دو فصل رویشی بعد، رشد آن را به صورت عمودی هدایت کنید. درختانی که با هدف برداشت میوه (گردو) کاشته می شوند را می توان تا پس از مرحله تنک کردن بدون هرس رها کرد، اما بعدها به ویژه در مورد گردوی سیاه، هرس منظم توصیه می شود، زیرا حتی گونه های میوه ای آن نیز معمولاً در نهایت برای چوب به فروش می رسند.

اگر پیش تر درختی—به ویژه نهال—را هرس نکرده اید، همکاری با یک فرد باتجربه برای شناسایی شاخه ی اصلی و شاخه های مهم توصیه می شود.

در صورتی که قسمت بالایی درخت دوشاخه شده است، شاخه ی قوی تر را صاف و عمودی نگه دارید و با نوار به شاخه های دیگر به عنوان تکیه گاه ببندید، سپس نوک شاخه های تکیه گاه را برای جلوگیری از رشد بیشتر قطع کنید.

6- تنک کردن درختان و انتخاب سالم ترین گردوها

تعداد درختان را کاهش دهید و بهترین ها را انتخاب کنید. بیشتر باغ ها در ابتدا تراکم درختان بیشتری نسبت به ظرفیت زمین دارند. زمانی که درختان به اندازه ای بزرگ می شوند که شاخه هایشان به یکدیگر می رسند، سالم ترین درختانی را که ویژگی های مطلوب شما را دارند—معمولاً تنه ای صاف و رشد سریع—انتخاب کنید. باقی درختان را حذف نمایید، اما مراقب باشید فضای زیادی خالی نکنید، زیرا این کار می تواند موجب رشد علف های هرز یا حتی درختان رقیب جدید شود.

7- کوددهی پس از رشد درخت گردو از مرحله نهال

زمانی از کود استفاده کنید که درخت از مرحله نهال بودن عبور کرده باشد. کوددهی، به ویژه برای گردوهای سیاه، تا حدی محل اختلاف نظر است، زیرا در صورت غنی بودن خاک از مواد مغذی، ممکن است بیشتر به علف های رقیب کمک کند تا خود درخت. صبر کنید تا ضخامت تنه به اندازه ی یک تیرک برسد، یا دست کم قطر آن در ارتفاع ۱٫۴ متری از زمین حدود ۱۰ سانتی متر شود. در حالت ایده آل، نمونه ای از خاک یا برگ ها را به آزمایشگاه جنگلداری ارسال کنید تا کمبود دقیق مواد مغذی مشخص شود. اگر این کار ممکن نیست، در اواخر بهار به ازای هر درخت ۳ پوند نیتروژن، ۵ پوند سوپر فسفات تریپل و ۸ پوند کلرور پتاسیم اضافه کنید. چند درخت را بدون کود بگذارید تا اثر آن را مقایسه کنید و در صورت مشاهده ی نتیجه ی مثبت، هر ۳ تا ۵ سال یک بار تکرار نمایید. پس از کوددهی، pH خاک را آزمایش کنید تا در صورت نیاز به سطح طبیعی بازگردانده شود.

8- کنترل آفات و دور نگهداشتن دام ها از درخت گردو

کنترل آفات. سنجاب ها از آفات رایج در باغ های گردو هستند و در صورت کنترل نشدن، می توانند تمام محصول را از بین ببرند. برای جلوگیری از بالا رفتن آن ها از تنه، از محافظ پلاستیکی درخت استفاده کنید و اگر بدون ایجاد گره می توانید، شاخه های پایین تر از ۱٫۸ متر را هرس نمایید تا از دسترسی سنجاب ها جلوگیری شود. سایر آفات مانند کرم ها، شته ها و مگس ها بسته به منطقه متفاوت اند و اگر در اواخر فصل رشد فعال شوند ممکن است به درخت آسیبی نرسانند. برای دریافت اطلاعات دقیق تر متناسب با منطقه ی خود، با جنگل بان یا پرورش دهنده ی باتجربه ی گردو مشورت کنید.

دام ها را نیز از درختان گردو در هر اندازه ای دور نگه دارید، زیرا آسیب ناشی از آن ها ممکن است حتی ارزش چوب درختان بالغ را کاملاً از بین ببرد.

نتیجه گیری

پرورش درخت گردو فرایندی بلندمدت اما سودآور است که از انتخاب بذر یا نهال مناسب و آماده سازی دقیق خاک آغاز می شود. مراحل کلیدی شامل سرمادهی بذر، کاشت در خاک لومی با زهکشی مناسب، آبیاری منظم در سال های نخست، تغذیه و کوددهی در زمان رشد، تنک کردن برای انتخاب درختان سالم تر، هرس برای رشد تنه ای مستقیم، و نهایتاً کنترل آفات و حفاظت از درخت در برابر حیوانات است. رعایت این اصول موجب رشد سالم، افزایش کیفیت چوب و عملکرد بهتر محصول در سال های آتی خواهد شد.