راهنمای گام به گام پرورش لوبیا در منزل

لوبیا گیاهی عالی برای باغبان های تازه کار است، زیرا کاشت، نگهداری و برداشت آن بسیار آسان است. لوبیا علاوه بر این، ارزش غذایی بالایی دارد و همین موضوع دلیل بیشتری برای افزودن آن به باغتان می دهد. چه لوبیای پوست دار یا سبز، چه نوع بوته ای یا داربستی را انتخاب کنید، فرآیند کشت آسان است و تا فرا رسیدن پاییز، از برداشت پربار خود بهره مند خواهید شد.

خلاصه کاشت لوبیا

خاک خود را با ترکیبی از کمپوست باغ و خاک سطحی باغ آماده کنید، سپس اگر لوبیای داربستی می کارید، یک داربست نصب کنید. گودالی به عمق حدود ۲٫۵ سانتی متر در خاک حفر کنید، یک بذر در آن قرار دهید و با خاک بپوشانید. هر ۲ تا ۳ روز یک بار آبیاری کنید و هر ۴ هفته باغ را کوددهی کنید. پس از جوانه زدن، یک لایه مالچ روی خاک پخش کنید.

بخش اول: انتخاب نوع لوبیا

پیش از آغاز فرآیند کاشت، انتخاب نوع مناسب لوبیا نقش تعیین کننده ای در کیفیت و میزان برداشت دارد. هر نوع لوبیا ویژگی های خاصی دارد؛ برخی برای مصرف تازه مناسب اند، برخی دیگر برای خشک کردن و نگهداری طولانی مدت. همچنین تفاوت هایی در شکل رشد وجود دارد؛ لوبیای بوته ای که فضای کم تری می گیرد و سریع تر به بار می نشیند، در برابر لوبیای داربستی که نیاز به سازه حمایتی دارد اما محصول بیشتری در طی فصل تولید می کند. شناخت این ویژگی ها و هماهنگ کردن آن ها با شرایط آب وهوایی، فضای کشت و هدف مصرف، اولین قدم در مسیر یک کشت موفق است.

1- انواع اصلی لوبیا

دو نوع اصلی لوبیا را بشناسید. به طور کلی، دو گروه اصلی لوبیا وجود دارد: لوبیای دانه ای و لوبیای غلاف خور. هر دو نوع می توانند به شکل داربستی یا بوته ای رشد کنند، اما تفاوت آن ها در ویژگی غلاف است. لوبیای دانه ای معمولاً پس از خارج شدن از غلاف خورده می شود و یا تازه مصرف می گردد یا برای استفاده بعدی خشک می شود. لوبیای غلاف خور همراه با غلاف خورده می شود و تنها به صورت تازه مصرف می گردد (و برای استفاده بعدی خشک نمی شود). شما می توانید انواع مختلف این لوبیاها را در کنار هم بکارید، زیرا گیاه لوبیا خودبارور است و گرده افشانی بین آن ها موجب آمیختگی گونه ها نمی شود.

انواع محبوب لوبیای دانه ای شامل لوبیای سیاه، باقالا، چشم بلو، نخود، و لوبیای قرمز است.

انواع محبوب لوبیای غلاف خور شامل لوبیای سبز (Snap)، لوبیای آدزوکی، ماش، لوبیای مارچوبه ای، و لوبیای رونده اسکارلت است.

2-لوبیای داربستی

به کشت لوبیای داربستی فکر کنید. لوبیاهای داربستی نوعی لوبیا با رشد رونده هستند که نیاز به نگهداری توسط داربست یا چوب دارند. این گیاهان معمولاً بین ۱/۵ تا ۱/۸ متر ارتفاع می گیرند و می توانند از نوع دانه ای یا غلاف خور باشند. لوبیای داربستی معمولاً در دماهای خنک تر تابستان، حتی تا ۱۰ درجه سانتی گراد، به خوبی رشد می کند و در ایالت های شمالی آمریکا عملکرد مطلوبی دارد. برای نگهداری آن ها می توانید از هر نوع سازه حمایتی مانند داربست، چوب، حصار یا آلاچیق استفاده کنید.

3-لوبیای بوته ای

به کشت لوبیای بوته ای فکر کنید. لوبیاهای بوته ای نوعی لوبیا هستند که به صورت بوته رشد می کنند و نیازی به داربست یا چوب حمایت ندارند. معمولاً لوبیای بوته ای در محیط های گرم، با دمای تابستانی بالاتر از ۳۸ درجه سانتی گراد، بهترین رشد را دارد و در ایالت های جنوبی آمریکا عملکرد مطلوبی نشان می دهد. این نوع لوبیا باید در ردیف های بزرگ کاشته شود و نسبت به لوبیای داربستی فضای بیشتری نیاز دارد. گونه ای از لوبیای بوته ای به نام «نیمه رونده» ترکیبی از نوع بوته ای و داربستی است و ممکن است به کمی حمایت یا کاشت در کنار حصار برای پایداری نیاز داشته باشد.

بخش دوم: آماده سازی برای کاشت

پس از انتخاب نوع مناسب لوبیا، گام بعدی ایجاد بستر مطلوب برای رشد و باردهی گیاه است. آماده سازی زمین شامل انتخاب محل کاشت با نور و شرایط اقلیمی مناسب، فراهم کردن خاکی غنی و نرم، و رعایت زمان بندی دقیق کاشت بر اساس اقلیم منطقه می شود. در این مرحله، اصلاح خاک با کمپوست و یا کودهای آلی، حذف علف های هرز، و ایجاد زهکشی مناسب اهمیت ویژه ای دارد. همچنین برای برخی انواع مانند لوبیای داربستی، نصب سازه های حمایتی پیش از کاشت، موجب جلوگیری از آسیب به ریشه ها و تسهیل رشد عمودی گیاه خواهد شد. توجه به جزئیات این بخش، پایه گذار یک کشت سالم و برداشت پربار در آینده است.

1-انتخاب محل کاشت

محل کاشت باغچه خود را انتخاب کنید. لوبیا گیاهی انعطاف پذیر است و می تواند هم در آفتاب کامل و هم در سایه رشد کند. در صورت امکان، محل باغچه را در ناحیه ای با نور کامل یا نیمه سایه انتخاب کنید. از آن جا که لوبیاهای داربستی عمدتاً به سمت بالا رشد می کنند، برای کاشت آن ها به فضای کمی نیاز دارید. اما لوبیاهای بوته ای به سمت بیرون گسترش می یابند و به فضای بیشتری احتیاج دارند؛ برای این نوع لوبیا، قطعه ای به عرض ۶۰ تا ۹۰ سانتی متر و به طول دلخواه (متناسب با تعداد لوبیاهایی که قصد کاشت دارید) انتخاب کنید.

2-زمان کاشت مناسب

زمان مناسب کاشت را بدانید. لوبیا باید پس از گذر آخرین یخبندان، معمولاً در ماه های بهار مانند مارس و آوریل، کاشته شود. کاشت خیلی زود در فصل باعث یخ زدگی و از بین رفتن بذرها می شود، در حالی که کاشت خیلی دیر ممکن است زمان کافی برای رسیدن محصول تا برداشت پاییزی را فراهم نکند. برای اطلاع از بهترین زمان کاشت در منطقه خود، با مرکز ترویج کشاورزی محلی مشورت کنید.

3- کاشت مستقیم لوبیا

روش صحیح کاشت را بدانید. لوبیا یکی از معدود گیاهانی است که نباید آن را ابتدا به صورت نشا در فضای بسته پرورش داد یا به باغچه منتقل کرد. علت این امر ساختار ظریف ریشه های آن است که به راحتی آسیب می بیند و ممکن است انتقال را تحمل نکند. بنابراین، باید بذرهای لوبیا را مستقیماً در فصل بهار در زمین بکارید.

4- آماده سازی خاک برای لوبیا

خاک خود را آماده کنید. لوبیا در خاکی که زهکشی مناسب و مواد مغذی فراوان دارد، بهترین رشد را دارد. برای آماده سازی خاک، مقداری کمپوست باغچه و خاک سطحی مناسب کشاورزی را با محل کاشت خود مخلوط کنید. با استفاده از بیلچه یا کول، خاک را به خوبی شخم بزنید و توده های سخت و شبیه رس را خرد کنید. ترکیب کمپوست با خاک، مواد مغذی کافی برای رشد مطلوب لوبیا فراهم می کند.

لوبیاها تثبیت کننده نیتروژن هستند، به این معنا که می توانند نیتروژن را از هوا جذب کرده و حاصلخیزی خاک را افزایش دهند. این فرآیند در همزیستی با باکتری ها انجام می شود. اگر پیش تر در زمین خود لوبیا نکاشته اید، بهتر است از مایه تلقیح باکتریایی استفاده کنید. می توانید بذرهای خود را پیش از کاشت با آن گرد کنید یا هنگام کاشت، مقدار کمی از آن را در هر حفره بریزید.

5-نصب داربست لوبیا

داربست خود را نصب کنید. اگر قصد کاشت لوبیای داربستی دارید، لازم است پیش از کاشت لوبیا، داربست را در زمین قرار دهید. داربست، میله یا ستون را دقیقاً در همان نقطه ای که قصد کاشت دارید نصب کنید. با رشد لوبیا، ساقه ها به طور طبیعی به دور سازه می پیچند و از آن برای حمایت استفاده می کنند. حفره ای به اندازه کافی عمیق حفر کنید تا داربست یا ستون در برابر شرایط نامساعد جوی یا بادهای شدید پایدار بماند.

بخش سوم: کاشت لوبیاهای خود

پس از آماده سازی زمین و اطمینان از شرایط مناسب رشد، نوبت به مرحله اصلی یعنی کاشت لوبیا می رسد. این مرحله حساس ترین بخش چرخه کشت است، زیرا نحوه قرار دادن بذر، عمق کاشت، و فاصله بین دانه ها تأثیر مستقیم بر سبز شدن یکدست و رشد سالم گیاه دارد. استفاده از روش کاشت مستقیم در زمین، رعایت فاصله پیشنهادی برای انواع بوته ای و داربستی، و پوشاندن بذر با خاک مناسب از جمله نکات کلیدی است. همچنین آبیاری اولیه پس از کاشت و حفظ رطوبت یکنواخت خاک در روزهای نخست، تضمین کننده جوانه زنی سریع و آغاز رشد پرقدرت خواهد بود.

1-فاصله و عمق کاشت لوبیا

گودالی حفر کنید. برای لوبیای داربستی باید در هر گودال یک بذر قرار داده شود و فاصله هر بذر با بذر بعدی حداقل ۷٫۶ سانتی متر باشد. برای لوبیای بوته ای نیز باید در هر گودال یک بذر کاشته شود و فاصله هر بذر با بذر بعدی حداقل ۵٫۱ سانتی متر باشد. عمق گودال باید حدود ۲٫۵ سانتی متر باشد.

به خاطر داشته باشید که لوبیای بوته ای به فضای بیشتری بین گیاهان نیاز دارد، زیرا لوبیای داربستی به صورت عمودی رشد می کند.

2- قرار دادن و پوشاندن بذر لوبیا

قرار دادن بذرها. با دقت هر گودالی که حفر کرده اید را تنها با یک بذر پر کنید؛ ممکن است وسوسه شوید چندین بذر را همزمان در یک گودال قرار دهید، اما این کار باعث رقابت نهال ها برای فضا و مواد غذایی هنگام رشد شده و حتی ممکن است به مرگ گیاه منجر شود. هر بذر را با ۲٫۵ تا ۵٫۱ سانتی متر از خاک باغ خود بپوشانید.

3-آبیاری منظم بذر لوبیا

بذرهای خود را به طور منظم آبیاری کنید. بلافاصله پس از کاشت، مقدار زیادی آب به بذرها بدهید تا به جوانه زنی آن ها کمک شود. پس از کاشت، باید هر ۲ تا ۳ روز یک بار بذرها را آبیاری کنید تا خاک همیشه مرطوب بماند. با این حال از آبیاری بیش از حد خودداری کنید، زیرا تجمع آب در سطح خاک باعث پوسیدن بذرها خواهد شد.

4-افزودن لایه مالچ پس از جوانه زنی

پس از جوانه زدن بذرها، یک لایه مالچ روی خاک قرار دهید. مالچ ابزار بسیار مفیدی برای باغبانان تازه کار است. مالچ که از چوب درختان، برگ ها یا کاه تهیه می شود، لایه ای از شاخه ها و بقایای گیاهی خردشده است که روی خاک باغ قرار می گیرد. این کار باعث مسدود شدن رشد علف های هرز و حفظ رطوبت خاک می شود؛ دو مزیت مهم برای گیاهان تازه کاشت. زمانی که گیاهچه ها چندین سانتی متر رشد کردند، یک لایه مالچ به ضخامت حدود ۲٫۵ سانتی متر روی خاک باغچه پهن کنید.

5- کوددهی ماهانه لوبیا

هر چهار هفته یک بار باغچه خود را کوددهی کنید. کود، مواد مغذی را به خاک باغ اضافه می کند و به رشد بهتر لوبیاها و افزایش برداشت کلی کمک می کند. کودها معمولاً از ترکیب سه ماده اصلی تشکیل می شوند: نیتروژن، فسفر و پتاسیم. از آنجا که لوبیا به طور طبیعی مقدار زیادی نیتروژن تولید می کند، بهتر است به دنبال کودی با نیتروژن کم باشید (مانند ترکیب ۵-۲۰-۲۰). در صورت نیاز، از کارکنان گلخانه یا فروشگاه کشاورزی محلی برای انتخاب کود مناسب لوبیاهای خود کمک بگیرید. اگر پیش تر باکتری تثبیت کننده نیتروژن به خاک اضافه کرده اید، کود نیتروژن دار استفاده نکنید، زیرا این باکتری ها خود به تولید نیتروژن مورد نیاز گیاه کمک می کنند.

بخش چهارم: برداشت لوبیاهای خود

مرحله برداشت، نتیجه تمام تلاش ها و مراقبت هایی است که در طول فصل رشد انجام داده اید. تشخیص زمان مناسب برداشت نه تنها کیفیت محصول را تضمین می کند، بلکه می تواند دوره باردهی گیاه را نیز افزایش دهد. غلاف های تازه باید پیش از مشخص شدن شکل دانه ها و در حالی که پر و ترد هستند، چیده شوند تا طعم و بافت مطلوب حفظ شود. برای انواع دانه ای یا خشک، صبر می کنیم تا غلاف ها کاملاً روی بوته خشک شده و دانه ها با صدای خش خش درون آن جابه جا شوند. پس از برداشت، بسته به هدف مصرف، می توان لوبیا را بلافاصله استفاده کرد، خشک و ذخیره نمود یا با فریز کردن تازگی آن را تا ماه ها حفظ کرد. این مرحله آخرین گام در چرخه کشت بوده و با دقت در زمان و روش، ارزش غذایی و کیفیت محصول شما به حداکثر خواهد رسید.

1- برداشت به موقع غلاف های لوبیا

غلاف های لوبیا را قبل از آن که شکل دانه ها از داخل غلاف قابل مشاهده شود، برداشت کنید. اگر می خواهید لوبیا را تازه مصرف کنید، باید زمانی آن ها را بچینید که غلاف ها بزرگ و پر شده باشند. غلاف ها نباید شکل دانه های داخل را نشان دهند، زیرا در آن مرحله روند خشک شدن آغاز شده است. برای برداشت، غلاف ها را از بالای آن ها با یک حرکت بشکنید؛ از کندن یا کشیدن خودداری کنید، چون این کار ممکن است به گیاه آسیب برساند و از رویش غلاف های جدید جلوگیری کند. اگر در زمان مناسب برداشت کنید، گیاه لوبیا می تواند برای چندین هفته دیگر نیز غلاف تازه تولید کند.

2- خشک کردن لوبیا روی بوته

برای خشک کردن لوبیاها، اجازه دهید روی بوته کاملاً خشک شوند. اگر قصد دارید لوبیاهای دانه ای خود را برای مصرف بعدی خشک کنید، کافی است پس از رسیدن غلاف ها به اوج بلوغ، آن ها را به مدت ۱ تا ۲ ماه روی گیاه باقی بگذارید تا کاملاً خشک شوند. زمانی که دانه ها کاملاً خشک و آماده نگهداری باشند، با تکان دادن غلاف صدای تلق تلق دانه ها را می شنوید.

3- فریز کردن لوبیا تازه

لوبیاهای تازه را می توانید برای استفاده بعدی فریز کنید. اگر تمایلی به مصرف تازه یا خشک کردن لوبیاها ندارید، کافی است آن ها را در یک ظرف دربسته قرار داده و داخل فریزر بگذارید. لوبیاها پس از قرار گرفتن در فریزر تا ۶ تا ۹ ماه سالم می مانند؛ برای مصرف کافی است اجازه دهید تا به دمای محیط برسند و یخ شان آب شود.

بذر لوبیا

نتیجه گیری

برای نگهداری لوبیا پس از برداشت، دو روش اصلی وجود دارد: خشک کردن لوبیاهای دانه ای روی بوته که معمولاً ۱ تا ۲ ماه طول می کشد و با صدای تلق تلق دانه ها آمادگی آن ها مشخص می شود؛ یا فریز کردن لوبیاهای تازه در ظرف دربسته، که امکان استفاده تا ۶ تا ۹ ماه بعد را فراهم می کند.