چگونه از ارکیده‌های گلدانی مراقبت کنیم

اگر شیفته جلوه باشکوه و درخشش آرام ارکیده های بزرگ در فضای خانه هستید، باید بدانید که پرورش این گل های ظریف چندان دشوار نیست؛ تنها کافی است محیطی سازگار با نیازهایشان فراهم شود. ارکیده ها، هرچند از دیگر گیاهان خانگی اندکی خواست های متفاوت تری دارند، اما با اندکی توجه می توانند سال ها شاداب، سرزنده و پربرگ وبار در کنار تو بمانند. در این راهنما، همه آنچه برای مراقبت درست از ارکیده لازم دارید گرد آمده است؛ پس همراه ما بمانید تا با شناخت اصول ساده اما حیاتی، این گل های ظریف را به زیباترین جلوه شان برسانید و خانه خود را با شکوفه های ماندگارشان آراسته نگه دارید.

نکاتی که باید بدانید

ارکیده را در نور روشن اما غیر مستقیم نگه دارید.

وقتی خاک گلدان تقریباً کاملاً خشک شد، آن را آبیاری کنید.

در فصل بهار و تابستان، هفته ای یک بار با کود متعادل 10-10-10 که به یک چهارم غلظت رقیق شده باشد، گیاه را تغذیه کنید.

ارکیده را در گلدانی با سوراخ های زهکشی و با بستری از خاک اره درخت (bark mix) یا محیط کشت مبتنی بر خزه پرورش دهید.

1-ارکیده ها را در نور روشن اما غیرمستقیم قرار دهید.

نور غیرمستقیم مانع از آسیب دیدگی ارکیده ها بر اثر تابش مستقیم خورشید می شود.

به عنوان یک معیار قابل اتکا، میزان نوری که ارکیده دریافت می کند باید به اندازه ای باشد که بتوان یک کتاب با چاپ ریز را به راحتی مطالعه کرد.

در صورت امکان، گلدان ارکیده را روی طاقچه پنجره های رو به شمال یا شرق قرار دهید تا در طول روز از نور کافی بهره مند شود، بدون آن که در معرض تابش مستقیم قرار گیرد.

چنانچه تنها پنجره های رو به جنوب یا غرب در اختیار دارید، استفاده از پرده نازک برای جلوگیری از سوختگی برگ های ارکیده ضروری است.

در صورتی که فضای مناسبی در اطراف پنجره ها وجود نداشته باشد، می توان ارکیده ها را زیر چراغ های رشد قرار داد.

فاصله چراغ ها باید حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی متر بالاتر از گیاه تنظیم شود و مدت زمان روشن بودن آنها روزانه بین ۱۲ تا ۱۶ ساعت باشد.

2- ارکیده ها را درست پیش از آن که ترکیب خاک گلدان کاملاً خشک شود آبیاری کنید.

آبیاری عمیق و با فواصل زمانی طولانی از پوسیدگی ریشه های ارکیده جلوگیری می کند.

برای بررسی رطوبت بستر کاشت، یکی دو انگشت خود را به آرامی داخل محیط کشت فرو ببرید.

اگر رطوبتی احساس نکردید، آب ولرم را به گونه ای روی بستر بریزید که از سوراخ های زهکشی پایینِ گلدان خارج شود. اجازه دهید گلدان کاملاً آب اضافی را تخلیه کند.

از استفاده از آبی که دمای آن کمتر از ۱۰ درجه سانتی گراد است خودداری کنید، زیرا ممکن است موجب آسیب به ریشه ها شود.

اگر برگ های داخلی ارکیده شروع به زردشدن یا پژمرده شدن کنند، ممکن است نشانه آبیاری بیش از حد باشد.

گلدان های شفاف می توانند در تعیین زمان مناسب آبیاری کمک کننده باشند—اگر هیچ گونه میعانی (بخار آب) در دیواره داخلی گلدان مشاهده نشود، وقت آبیاری فرا رسیده است.

3-در فصل های بهار و تابستان، ارکیده ها را به صورت هفتگی کوددهی کنید.

کوددهی منظم ارکیده ها به تولید گل های سالم و باکیفیت کمک می کند.

از یک کود مایع متعادل، مانند 10-10-10 یا 20-20-20 استفاده کنید تا گیاهان ترکیب یکسانی از نیتروژن، فسفر و پتاسیم دریافت کنند.

کود را به یک چهارم غلظت توصیه شده رقیق کرده و مستقیماً روی بستر کاشت بریزید. هنگامی که گیاه دیگر گلی تولید نمی کند، کوددهی را متوقف کنید.

اگر ارکیده های خود را در بستری بر پایه پوست درخت (bark) کاشته اید، از کودهایی با فرمول 20-10-10 یا 30-10-10 استفاده کنید تا نیتروژن بیشتری در اختیار گیاه قرار گیرد و رشد آن تقویت شود.

4- دمای محیط را بین ۱۶ تا ۲۹ درجه سانتی گرادحفظ کنید.

ارکیده ها در صورت قرار گرفتن در گرمای بیش از حد یا سرمای شدید دچار پژمردگی شده و ممکن است از بین بروند.

بهترین بازه دمایی برای رشد ارکیده ها بین ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتی گراد)است، اما می توانند کمی دمای بالاتر یا پایین تر را نیز تحمل کنند.

در طول شب، دمای ترموستات را بالای ۱۶ درجه سانتی گراد تنظیم کنید تا گیاه بیش از حد سرد نشود.

در طول روز نیز مطمئن شوید دما از ۲۹ درجه سانتی گراد بالاتر نرود، زیرا این موضوع می تواند باعث خشک شدن و پژمردگی ارکیده ها شود.

5- جریان هوای ملایم و یکنواخت فراهم کنید.

جریان هوا، ارکیده ها را در روزهای گرم خنک نگه می دارد و رطوبت اضافی را خشک می کند.

در ماه های خنک ترِ بهار و پاییز، پنجره ها را باز کنید تا نسیم ملایمی وارد شود.

در سایر مواقع، فقط یک پنکه سقفی را روی دور کم روشن کنید یا از یک پنکه نوسانی استفاده کنید و آن را طوری تنظیم کنید که باد مستقیم به ارکیده ها نخورد، اما هوا را از حالت راکد خارج کند.

اگر ارکیده ها هوارسانی کافی دریافت نکنند، ممکن است در معرض رطوبت بیش از حد قرار بگیرند و دچار مشکلات قارچی یا باکتریایی شوند.

6-رطوبت محیط را بین ۴۰ تا ۶۰ درصد حفظ کنید.

ارکیده ها در شرایط با رطوبت متوسط بهترین رشد را دارند.

یک رطوبت سنج (هیدرومتر) در کنار گلدان ارکیده قرار دهید تا میزان رطوبت خانه را اندازه گیری کنید.

اگر رطوبت کمتر از ۴۰ درصد بود، یک سینی یا زیرگلدانی حاوی سنگ ریزه و آب زیر گلدان قرار دهید تا با تبخیر آب، رطوبت اطراف گیاه افزایش یابد.

اگر رطوبت خانه بیشتر از ۶۰ درصد باشد، یک دستگاه رطوبت گیر را در اتاق روشن کنید تا جلوی رشد قارچ ها و باکتری ها گرفته شود.

7- پس از پایان دوره گل دهی، ساقه های ارکیده را هرس کنید.

قطع کردن ساقه های قدیمی می تواند به شکوفه دهی مجدد ارکیده کمک کند.

از یک قیچی باغبانی یا تیغ تیز و تمیز برای هرس کردن استفاده کنید.

اگر ارکیده شما از نوع فالانوپسيس (Moth Orchid) است، ساقه را درست بالای دو بندِ پایینی—that is، همان خطوط قهوه ای کوچک روی ساقه—برش دهید.

برای سایر گونه های ارکیده، ساقه را تا حد ممکن نزدیک به بستر کاشت (پاتینگ مدیا) قطع کنید.

همیشه ابزار باغبانی خود را قبل و بعد از هرس ضدعفونی کنید تا از انتقال آلودگی های قارچی یا باکتریایی بین گیاهان جلوگیری شود.

8- با استفاده از الکل طبی یا حشره کش ها آفات را از بین ببرید.

آفات در صورت برطرف نشدن سریع، به برگ ها و گل های ارکیده آسیب می زنند.

به دنبال نشانه های شپشک فلس دار و شپشک آردآلود باشید؛ نشانه هایی مانند برگ های چسبناک و کپک سیاه دوده ای اطراف گل ها.

یک گوش پاک کن را به الکل طبی آغشته کنید و مستقیم روی حشرات قرار دهید تا آنها را کنترل کنید.

اگر آفات دوباره ظاهر شدند یا میزان آلودگی زیاد بود، از صابون باغبانی روی برگ ها استفاده کنید تا از بین بروند.

تا حد امکان از استفاده از حشره کش های قوی و سمی خودداری کنید تا به ارکیده ها آسیب نرسد.

9- برگ هایی را که نشانه های قارچ یا بیماری دارند هرس کنید.

حذف شاخ وبرگ آلوده باعث می شود باقیِ گیاه سالم بماند.

ارکیده را برای یافتن نشانه های عفونت بررسی کنید؛ مانند لکه های زرد، قهوه ای یا سیاه روی برگ ها که تغییر رنگ ایجاد کرده اند.

با استفاده از یک تیغ یا قیچی هرسِ استریل، تمام برگ ها، ساقه ها و گل های بیمار را برش دهید.

توجه داشته باشید که ابزار باغبانی را پیش و پس از حذفِ بخش های آلوده ضدعفونی کنید.

برای جلوگیری از گسترش عفونت ها، می توانید از یک قارچ کش روی ارکیده استفاده کنید.

اگر نتوانستید عفونت قارچی یا باکتریایی را کنترل کنید، احتمالاً بهترین کار این است که کل گیاه را دور بیندازید.

10- ارکیده ها را در گلدان هایی با سوراخ های زهکشی نگهداری کنید.

ارکیده ها به زهکشی مناسب نیاز دارند تا دچار پوسیدگی ریشه نشوند.

حتما بررسی کنید که گلدان ارکیده دارای شکاف هایی در دیواره ها یا سوراخ هایی در کف باشد تا آب اضافی بتواند خارج شود.

اگر ارکیده را در گلدانی بدون سوراخ زهکشی تهیه کرده اید، آن را به سادگی در یک گلدان مناسبِ جدید با زهکشی کافی جابه جا کنید.

یک زیرگلدانی یا سینی جمع آوری آب در زیر گلدان قرار دهید تا از ریختن آب اضافی روی زمین جلوگیری شود.

اگر متوجه شدید ارکیده تان پژمرده یا زرد شده است، ممکن است دچار پوسیدگی ریشه شده باشد.

در این صورت، گیاه را فوراً تعویض گلدان کرده و برای چند روز از آبیاری آن خودداری کنید تا شانس نجات پیدا کند.

11- از یک بستر کاشت مبتنی بر پوستهٔ درخت برای گلدان ارکیده استفاده کنید.

پوستهٔ درخت و خزه، زهکشی بسیار سریعی دارند و مانع از ماندگاری آب و غرقابی شدن ریشه های ارکیده می شوند.

از آنجا که ارکیده ها در طبیعت معمولاً روی پوست درختان رشد می کنند، بهتر است گلدان را با بسترهای مبتنی بر پوستهٔ درخت یا خزهٔ مخصوص پر کنید.

از استفاده از خاک های معمولی گلدانی خودداری کنید، زیرا ممکن است باعث کاهش تعداد گل دهی ها شود.

اگر ارکیده های شما در هر بستر دیگری کاشته شده اند، آن ها را به گلدان و بستر مناسب منتقل کنید.

بستر مبتنی بر پوستهٔ درخت زهکشی بسیار خوبی دارد و از آبیاری بیش از حد جلوگیری می کند، اما نسبتاً سریع تجزیه می شود و باید پس از مدتی با بستر تازه جایگزین شود.

بسترهای مبتنی بر خزه رطوبت را بهتر حفظ می کنند و معمولاً ارزان تر از پوستهٔ درخت هستند؛ بنابراین نیاز به آبیاری کمتری خواهید داشت.

12- ارکیده ها را هر ۱ تا ۲ سال یک بار تعویض گلدان کنید.

تعویض گلدان ارکیده ها باعث می شود هر سال گل های سالم و باکیفیت تولید کنند.

بهتر است تا اواخر زمستان یا اوایل بهار صبر کنید و سپس تعویض گلدان را انجام دهید تا گیاه بتواند دوباره در اواخر تابستان یا پاییز گل بدهد.

ارکیده را با دقت از گلدان قبلی خارج کنید و ریشه های مرده یا برگ های زردشده را جدا کنید. ارکیده را در گلدانی بزرگ تر بکارید، به گونه ای که پایهٔ ساقه دقیقاً در همان ارتفاع قبلی قرار بگیرد.

برای تشخیص زمان تعویض گلدان، بررسی کنید آیا ریشه ها از سوراخ های زهکشی بیرون زده اند یا خیر؛ اگر چنین بود، زمان جابه جایی فرا رسیده است.

بذر گل ارکیده بنفش

نتیجه گیری

در این مقاله، اصول ضروری برای نگهداری صحیح ارکیده های گلدانی به زبانی ساده و کاربردی توضیح داده شد.

از اهمیت نور ملایم و غیرمستقیم گرفته تا شیوه درست آبیاری و انتخاب کود مناسب، همگی به گونه ای بیان شدند که برای نگهدارندگان تازه کار و افراد باتجربه قابل استفاده باشد.

همچنین نقش دما و رطوبت پایدار، جریان هوای مناسب، هرس بخش های آسیب دیده و کنترل آفات و بیماری ها به صورت مرحله به مرحله شرح داده شد.

در پایان نیز ضرورت استفاده از بستر کاشت مناسب و تعویض گلدان دوره ای برای حفظ سلامت ریشه ها مورد تأکید قرار گرفت.

با رعایت این مجموعه نکات، ارکیده می تواند گیاهی سالم، شاداب و پربار باقی بماند.